Stav
Sead Čirgić, bivši direktor FZO
Da bi imali održiv zdravstveni sistem koji će omogućiti dostupnu i kvalitetnu zdravstvenu zaštitu neophodno je obezbijediti tri ključna uslova: realno planirana sredstava za potrebe zdravstvenog sistema i izvore finansiranja, obezbijediti decentralizaciju sistema i punu autonomiju u finansijskom i administrativnom smislu Fonda i JZU i uspostaviti model plaćanja JZU koji bi značio prenos sredstava prema stvarnom učinku.
Ovo su odlike efikasnih zdravstvenih sistema koji se oslanjaju na doprinose za zdravstveno osiguranje kao osnovni i dominantni izvor prihoda za potrebe zdravstvenog sistema. Sa prijedlogom ukidanja doprinosa za obavezno zdravstveno osiguranje narušava se prvi uslov postojanja realnih i održivih izvora finansiranja jer nije jasno iz kojih izvora će se nadomjestiti oko 200 mililona eura koliko čine doprinosi FZO.
Takođe, narušava se princip decentralizacije zdravstvenog sistema i stvara centralizovani sistem koji nije svojstven većini razvijenih zemalja EU, nijednoj državi regiona i gotovo nijednoj državi u razvoju. Da je ovo pogrešan pristup navodim primjer Slovenije koja je 90-tih uvela budžetski način finansiranja zdravstvenog sistema da bi se već 92. godine vratila na finansiranje iz doprinosa.
Iako je cilj centralizacije bolja kontrola javnih finansija zbog specifičnosti zdravstvenog sistema i troškova u zdravstvu upravo se dešava suprotno, dolazi do lošije kontrole troškova, nezainteresovanosti i menadžera i ljekara u sistemu i enormnog povećanja neizmirenih obaveza. Centralizacija uvodi zdravstveni sistem u nelikvidnost, lošu efikasnost, duge liste čekanja, prevaljivanje troškova liječenja na građane, nezadovoljstvo i pacijenata i ljekara.
Budžetski način finansiranja je svojstven visoko razvijenim zemljama poput Engleske i nekih skandinavskih država. Ono što ga karakteriše jeste značajno učešće građana u troškovima zdravstvene zaštite, odnosno velika participacija i slabija dostupnost zdravstvene zaštite kao i međusektorsko prelivanje sredstava jer ako nema namjenskih doprinosa država u slučaju potrebe koristi sredstva namijenjena zdravstvu za krpljenje budžetskih rupa.
Da li ovo znači da će naši građani kojima je obezbjeđena najšira paleta zdravstvenih usluga i prava iz zdravstvenog osiguranja na drugi način obezbjediti sredstva za zdravstvenu zaštitu bilo putem većih poreza ili značajno većim učešćem u troškovima liječenja umjesto minimalnog iznosa participacije ili će možda iz džepa plaćati zdravstvene usluge da bi dobili blagovremenu zdravstvenu zaštitu.
Centralizacija postavlja pitanje i svrhe postojanja FZO koji bi upravo iz razloga osjetljivosti zdravstvenog sistema i javnog zdravstva trebao da ima punu autonomiju i nezavisno od države da raspolaže izvornim prihodima kojima garantuje sigurnost u pružanju zdravstvene zaštite.
Umjesto da se traže dodatni izvori finansiranja za potrebe zdravstva kako bi se uravnotežile potrebe sistema sa raspoloživim sredstvima i uticalo na smanjenje neizmirenih obaveza Fonda, za koje procjenjujem ukoliko ne bude intervencije Ministarstva finansija o socijalnog staranja do kraja godine biće iznad 80 miliona eura, predlaže se ukidanje doprinosa koji čine 70 odsto izvora prihoda FZO.
Predloženo nas udaljava i od trećeg uslova za funkcionalan zdravstveni sistem, onog što je ključno u reformi zdravstvenog sistema, a na čemu se u prethodnom periodu insistiralo i za što je zdravstveni sistem spreman, a to je uspostavljanje modela plaćanja prema stvarnom učinku JZU. Budžetski način finansiranja podrazumijeva plaćanja po ekonomskoj klasifikaciji po budžetskim linijama, dakle finansiranje kapaciteta JZU. U ekonomici zdravstva model je prepoznat kao najlošiji jer stvara nefunkcionalan zdravstveni sistem.
Na kraju zašto nema analize koja bi potvrdila održivost predloženog modela i prednosti u odnosu na postojeći.
Na osnovu iskustva i saznanja iz oblasti ekonomike zdravstva cijenim da model nije održiv.
